مبانی فقهی و حقوقی کفایت رضایت آگاهانه از برائت در مسؤولیت پزشک

یکی از مسائل مطرح در حقوق پزشکی تأثیر رضایت و برائت بر مسؤولیت پزشک است و این که آیا اثر رضایت آگاهانه با شرط برائت در مسؤولیت پزشک یکسان بوده و اذن آگاهانه بیمار به تنهایی در صورت عدم تقصیر پزشک و رعایت تمامی موازین فنی و علمی پزشکی موجب رفع مسؤولیت مدنی و کیفری پزشک می گردد، آن چنانکه تأثیر برائت، رعایت احتیاط و عدم قصور پزشک است یا رافع مسؤولیت نخواهد بود. در این مقاله ضمن طرح، بررسی و نقد دیدگاه موافقان و مخالفان فقها و حقوقدانان در کفایت رضایت آگاهانه از برائت بر مسؤولیت پزشک، به شرط برائت از ضمان، برای تعدیل مسؤولیت پزشک و به منظور جا به جایی بار اثبات دلیل از پزشک به بیمار پرداخته شده است. برخلاف نظر مشهور فقها که قوانین سابق مبتنی بر نظر ایشان بود و مسؤولیت محض یا بدون تقصیر پزشک در مواد 319، 320 و 321 قانون مجازات اسلامی سابق مشهود بود، لکن در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 این نقیصه برطرف گردیده و در ماده 495 مسؤولیت پزشک مقید بر تقصیر گردیده است. روش تحقیق حاضر توصیفی ـ تحلیلی می باشد، بعد از تعریف مفاهیم و شناخت مبانی، احکام و آثار آن با مراجعه به منابع فقهی با «روش نقلی همراه با توصیف و تحلیل منضبط» و با مراجعه به منابع حقوقی با «روش عقلانی توصیفی» توضیح داده می شود. در نهایت مطابق دیدگاه مطرح رضایت آگاهانه بیمار به درمان دارای کارکرد یکسان با شرط برائت از ضمان بوده است و منوط به ماهیت و حدود و ثغور اذن بیمار است که گاه اذن در اتلاف است (نظر غیر مشهور فقها) و گاه اذن مقید یا مشروط به سلامت است (نظر مشهور فقها).